Unix, bilgi teknolojisi tarihinde en önemli ve etkili olanlardan biri olarak kabul edilen bir işletim sistemidir. 1970'lerin başında oluşturulan Unix, Linux ve macOS dahil birçok modern işletim sisteminin temeli haline geldi. Unix'in ne olduğunu, tarihini, mimarisini ve ayrıca bu işletim sisteminin temel avantajlarını ve dezavantajlarını belirleyelim.
UNIX Sistemi Nedir?
Unix, 1960'ların sonu ve 1970'lerin başında AT&T'nin Bell Laboratuvarlarında geliştirilen, çok görevli, çok kullanıcılı bir işletim sistemidir. Kurucuları Ken Thompson, Dennis Ritchie ve Douglas McIlroy'du. Unix adı, Thompson ve Ritchie'nin üzerinde çalıştığı önceki bir sistem olan Multics'e (Çoğullanmış Bilgi ve Bilgi İşlem Hizmeti) yapılan bir kelime oyunundan geliyor.
Unix'in en önemli özelliklerinden biri basitliği ve modülerliğiydi. Sistemin farklı donanım platformlarına taşınmasını kolaylaştıran C programlama dilinde yazılmıştır.
Unix Mimarisi
Unix'i benzersiz kılan birçok temel özelliği vardır:
Çoklu kullanıcı desteği
Unix, birden fazla kullanıcının aynı anda sistem üzerinde çalışmasına olanak tanır. Her kullanıcının, kullanıcılar arasında güvenlik ve izolasyon sağlayan kendine ait kimlik alanı ve erişim hakları vardır.
Çoklu görev
Unix, çeşitli görevlerin (süreçlerin) eşzamanlı yürütülmesini destekler. Bu, kullanıcıların birbirlerinin çalışmalarına müdahale etmeden farklı program ve işlemleri paralel olarak gerçekleştirebilecekleri anlamına gelir.
Güvenlik
Unix yüksek düzeyde güvenlik sağlar. Her dosya ve işlemin erişim hakları vardır ve sistem yöneticisi bunlar üzerinde tam kontrole sahiptir.
Taşınabilirlik
Unix çekirdeğinin C dilinde yazılmış olması sayesinde sistem farklı donanım platformlarına kolaylıkla taşınabilir. Bu, Unix'i son derece esnek ve çok yönlü kılar.
Unix mimari seviyeleri
Unix mimarisi dört ana katmandan oluşur:
1. Hardware
Bu seviyede bilgisayar donanımı bulunur.
2. Çekirdek (Kernel)
Çekirdek donanımla etkileşime girer ve bilgisayarın kaynaklarını yönetir. Bellek yönetimi, görev planlaması, dosya yönetimi ve diğer düşük seviyeli işlemlerden sorumludur.
3. Kabuk Komutları (Shell)
Kabuk (Shell), sistemle etkileşime geçmek için kullanılan kullanıcı arayüzüdür. Kullanıcılar kabuk aracılığıyla komutlar girerek Unix ile etkileşime girerler, bu komutlar daha sonra yorumlanır ve uygun programlar çağrılır.
4. Uygulma (Applications)
Bu katman, son kullanıcılara yönelik uygulamaları ve programları çalıştırır. Bu, metin düzenleyicilerden ve tarayıcılardan sunucu uygulamalarına kadar her şey olabilir.
Unix’in Avantajları Nelerdir?
Unix'in bir takım önemli avantajları vardır:
-
İstikrarlılık: Unix, güvenilirliği ve kararlılığıyla ünlüdür. Yeniden başlatma gerektirmeden uzun süreli çalışma için tasarlanmıştır.
-
Esneklik: Modüler mimarisi ve taşınabilirliği sayesinde Unix, farklı ihtiyaçlara ve donanımlara uyacak şekilde özelleştirilebilir ve uyarlanabilir.
-
Komut Satırı: Unix, görevleri otomatikleştirmenize ve sisteminizi daha verimli bir şekilde yönetmenize olanak tanıyan güçlü ve esnek bir komut satırı arayüzü sağlar.
-
Güvenlik: Unix, hassas verilerin depolanması ve işlenmesi için uygun hale getiren gelişmiş erişim kontrolüne sahiptir.
Unix’in Dezavantajları Nelerdir?
Unix'in birçok avantajına rağmen dezavantajları da vardır:
-
Zorluk: Unix, komut satırı ve yapılandırma dosyaları nedeniyle yeni kullanıcılar için karmaşık ve kafa karıştırıcı görünebilir.
-
Sınırlı GUI desteği: Unix başlangıçta metin tabanlı bir arayüzdü ve bugün grafik arayüzler mevcut olmasına rağmen bunlar her zaman diğer işletim sistemleri kadar gelişmiş değildir.
-
Dağıtım Çeşitliliği: Unix dünyasında pek çok farklı dağıtım vardır ve bu da doğru olanı seçmeyi kafa karıştırıcı hale getirebilir.
